Akt o Sztucznej Inteligencji (AI Act) to przełomowe rozporządzenie przyjęte właśnie przez Unię Europejską. Ma ono na celu regulację stosowania systemów sztucznej inteligencji (AI) w krajach UE. Pierwsze tego rodzaju przepisy na świecie mają za zadanie chronić prawa podstawowe, jednocześnie stymulując innowacje i czyniąc Europę liderem w dziedzinie AI. Przynajmniej w założeniu. Jednak nowoprzyjęte porozumienie budzi też pewne kontrowersje zarówno wśród społeczności biznesowej, jak i organizacji pozarządowych.
Prowizoryczne porozumienie i jego znaczenie
W trakcie trójstronnych negocjacji pomiędzy Radą UE, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską, osiągnięto prowizoryczne porozumienie dotyczące AI Act. Porozumienie to określa polityczne kierunki regulacji AI, z ostatecznym tekstem rozporządzenia, który Unia dopracuje w ciągu kilku miesięcy.
Regulacje dotyczące różnych modeli AI
W AI Act uwzględniono specyficzne przepisy dotyczące różnych modeli AI, w tym modeli generatywnych i AI ogólnego przeznaczenia, takich jak GPT czy Gemini. Regulacja ma być proporcjonalna do skali użytkowania tych modeli. Zakłada bowiem minimalne obowiązki dla modeli o niewielkiej liczbie użytkowników i ścisłe regulacje dla modeli o silnej pozycji rynkowej.
Transparentność i odpowiedzialność AI
AI Act nakłada na firmy obowiązek informowania o zbiorach danych używanych do „trenowania” modeli AI oraz inne obowiązki transparentności. W modelach, które rodzą ryzyko systemowe dla praw podstawowych, wymagana będzie procedura raportowania incydentów cyberbezpieczeństwa oraz naruszeń praw podstawowych.
Wyzwania dla przedsiębiorstw
Przedsiębiorcy wyrażają obawy, że nowe regulacje mogą ograniczyć konkurencyjność i innowacyjność, szczególnie w kontekście systemów AI ogólnego przeznaczenia. Niektóre wymogi mogą być trudne do spełnienia, a szybkie tempo negocjacji pozostawia wiele niewyjaśnionych kwestii, co może wprowadzać niepewność prawną.
Ochrona praw obywatelskich
AI Act ma zawierać obowiązek oceny wpływu systemów wysokiego ryzyka na prawa podstawowe i bezpieczeństwo ludzi. Umożliwi także składanie skarg na decyzje podjęte z udziałem AI oraz wymagać wyjaśnień takich decyzji.
AI Act zakazuje stosowania pewnych form AI, które mogą zagrażać prawom obywateli, w tym systemów kategoryzacji biometrycznej bazujących na cechach wrażliwych, programów z obszaru social scoring, a także systemów manipulujących ludzkim zachowaniem.
Egzekwowanie prawa i biometryczne systemy identyfikacji
Negocjatorzy wprowadzili wyjątki od zakazu stosowania biometrycznych systemów identyfikacji (RBI) do celów egzekwowania prawa, ale tylko za zgodą sądu i do ścigania określonych przestępstw. Użycie RBI w czasie rzeczywistym będzie rygorystycznie ograniczone. Mimo tego część organizacji pozarządowych m.in. Amnesty International podnosi, iż tego typu systemy powinny być całkowicie zakazane.
Konkluzja
AI Act stanowi pierwszy na świecie kompleksowy akt prawny regulujący stosowanie sztucznej inteligencji. Jego szeroki zakres ma na celu zapewnienie ochrony danych, przejrzystości działania systemów AI, a także zachowanie równowagi między innowacjami a etyką. Mimo to, dla wielu przedsiębiorstw wiąże się to z nowymi wyzwaniami, wymagającym szczegółowego zrozumienia i dostosowania się do nowych przepisów.
