10 lipca 2025 r. Komisja Europejska ogłosiła Kodeks Dobrych Praktyk AI (GPAI Code of Practice). Dokument jest kluczowym elementem uzupełniającym Akt o Sztucznej Inteligencji (AI Act), który stanowi podstawę prawną regulacji sztucznej inteligencji w Europie. Jego głównym celem jest zapewnienie przejrzystości, bezpieczeństwa oraz poszanowania praw autorskich i etyki w rozwoju i wdrażaniu technologii AI. Mowa tu szczególnie o modelach ogólnego przeznaczenia.
Geneza i proces przygotowania
Kodeks został opracowany przez ekspertów Komisji Europejskiej oraz przedstawicieli branży AI. Proces ten obejmował szerokie konsultacje z państwami członkowskimi UE, organizacjami pozarządowymi, światem nauki oraz sektorem prywatnym. Jego celem było bowiem stworzenie dokumentu, który będzie odpowiadał realnym potrzebom rynku i jednocześnie zapewniał ochronę użytkowników.
Kodeks Dobrych Praktyk AI – struktura i główne filary
Kodeks Dobrych Praktyk AI składa się z trzech kluczowych rozdziałów, które precyzyjnie określają wytyczne dla sektora AI:
Rozdział I: Transparentność
Podstawą tego rozdziału jest Model Documentation Form, czyli formularz dokumentacji modelu, który ma zastosowanie dla twórców modeli AI. Twórcy będą musieli szczegółowo dokumentować cechy techniczne modeli, ich ograniczenia, źródła danych użytych do uczenia oraz zasady ich funkcjonowania. Ma to bowiem umożliwić użytkownikom i prawodawcom pełne zrozumienie sposobu działania algorytmów.
Rozdział II: Prawa autorskie
Kodeks precyzuje kwestie związane z poszanowaniem praw własności intelektualnej. Wymaga, by dostawcy AI jasno określali, jakie dane są wykorzystywane do trenowania modeli oraz czy ich użycie nie narusza praw autorskich innych podmiotów. Twórcy zobowiązują się zatem do stosowania tylko legalnych źródeł danych.
Rozdział III: Bezpieczeństwo i ochrona
Dla modeli AI klasyfikowanych jako modele o wysokim ryzyku Kodeks przewiduje dodatkowe obowiązki dotyczące bezpieczeństwa. Dostawcy zobowiązują się do przeprowadzania regularnych audytów bezpieczeństwa oraz monitorowania funkcjonowania modeli w czasie rzeczywistym, aby szybko reagować na ewentualne zagrożenia lub nieprawidłowości.
Znaczenie i korzyści
Kodeks Dobrych Praktyk AI ułatwia dostawcom spełnienie wymogów prawnych określonych w unijnym AI Act. Zwłaszcza tych dotyczących transparentności i odpowiedzialności. Zobowiązanie do przestrzegania Kodeksu jest dobrowolne, jednak firmy, które zdecydują się go stosować, mogą liczyć na większą pewność prawną, zmniejszenie obciążeń administracyjnych i wzrost zaufania klientów oraz społeczeństwa.
Kolejne kroki i harmonogram
Po ogłoszeniu Kodeksu rozpoczął się etap oceny dokumentu przez państwa członkowskie oraz Komisję Europejską. Równolegle Komisja pracuje nad dodatkowymi wytycznymi, które mają być gotowe jeszcze w lipcu. Następnie rozpocznie się proces podpisywania Kodeksu przez firmy, które chcą aktywnie działać zgodnie z wyznaczonymi zasadami.
Komisja Europejska i apel do branży sztucznej inteligencji
Komisja Europejska apeluje do wszystkich firm i podmiotów związanych ze sztuczną inteligencją o przyjęcie Kodeksu Dobrych Praktyk. Przestrzeganie zasad zawartych w Kodeksie to nie tylko kwestia etyki, ale również ważny element budowania zaufania i odpowiedzialności w obszarze sztucznej inteligencji. Technologia ta bowiem coraz mocniej wpływa zarówno na ogół jak i na jednostkę.
